Zasady działania hipoteki kaucyjnej
Twój dom jest obciążony hipoteką kaucyjną? Mimo iż ta forma zabezpieczeń wierzytelności przestała być praktykowana, to z konsekwencjami, jakie się z nią wiążą ciągle muszą zmagać się dłużnicy, wobec których wcześniej zastosowano ten rodzaj zabezpieczenia.
Od dnia 23 lutego 2011 roku nie można już ustanawiać zabezpieczeń na nieruchomościach w postaci hipoteki kaucyjnej. Te ustanowione przed tą datą, które nie zostały jeszcze spłacone, nadal jednak będą funkcjonowały w czwartym dziel ksiąg wieczystych. Z pojęciem hipoteki kaucyjnej spotykamy się więc coraz rzadziej, lecz dopóki tego typu zabezpieczenia na nieruchomości istnieją, dopóty pojęcie to będzie funkcjonowało w polskim prawie.
Czym hipoteka kaucyjna różni się od zwykłej?
Zwykła hipoteka jest zabezpieczeniem (w postaci nieruchomości) spłaty wierzytelności, która jest dokładnie określona. W przypadku wierzytelności, których wysokość nie jest precyzyjnie ustalona, w momencie ustanowienia hipoteki (na przykład otwarty kredyt na prowadzenie działalności gospodarczej), stosowane było innego rodzaju zabezpieczenie, które miało zakres do najwyższej, wcześniej oznaczonej kwoty. I w tym przypadku mamy do czynienia z hipoteką kaucyjną.
Hipoteka kaucyjna była zabezpieczeniem istniejących lub dopiero mających powstać zobowiązań i roszczeń. Była jedynym sposobem zabezpieczenia roszczeń wynikających z dokumentów mogących w każdej chwili ulec zbyciu, takich jak czeki lub weksle.
Zabezpieczenie kapitału i odsetek
Warto podkreślić, że przedmiotem zabezpieczenia hipoteką kaucyjną są także wszelkiego rodzaju odsetki i koszty postępowania sądowego, jednakże tylko do wysokości sumy wymienionej we wpisie w hipotece. W ten sposób ustanawiało się maksymalną granicę odpowiedzialności materialnej dłużnika. W dużej mierze wynikało to z faktu, iż nie można było zawczasu z góry przewidzieć górnej granicy zobowiązania, które będzie objęte hipoteką.
Warto dodać, że w przypadku hipoteki kaucyjnej wierzyciel nie może powoływać się na jej wpis do księgi wieczystej, aby udowodnić posiadanie wierzytelności, która jest zabezpieczona.
Do hipoteki kaucyjnej nie mają zastosowania analogiczne przepisy dotyczące wypowiedzenia wierzytelności nią zabezpieczonej. Stosuje się w jej przypadku ogólne przepisy prawa cywilnego.
Za moment zaistnienia wymagalności wierzytelności zabezpieczonej hipoteką kaucyjną uznaje się chwilę, w której dłużnik został wezwany do spełnienia tego świadczenia. Dzieje się tak zwłaszcza wtedy, kiedy termin spełnienia tego świadczenia hipotecznego nie został w żaden inny sposób oznaczony.
Z kaucyjnej w zwykłą
Hipoteka kaucyjna może być z czasem przekształcona w zwykłą hipotekę na nieruchomości. Co warte odnotowania, to fakt, iż nie jest przy tym wymagana zgoda osób, którym przysługują prawa z pierwszeństwem równym lub niższym.
Zmiana charakteru hipoteki nie ma żadnego wpływu na zakres zabezpieczenia odsetek lub też innych kosztów, w tym kosztów postępowania sądowego. Należy jednak zachować wszelkie cechy hipoteki zwykłej, czyli wierzytelność zabezpieczona hipoteką musi mieć ściśle oznaczoną wysokość.
